Enrica Strettoi, Senior Investigator, Neuroscience Institute, CNR, Pisa, ITALY
Vertaling: Dr. C. Boon
In retinitis pigmentosa (RP) treedt progressieve fotoreceptor degeneratie, die leidt tot blindheid, op door een actieve vorm van celdood die “apoptose” wordt genoemd. Dit woord stamt uit het Grieks en verwijst naar het proces van bladverlies van een boom. Apoptose is een complex mechanisme, waarin een groot aantal biochemische reacties een rol speelt, die strak worden gecontroleerd door de cel.
Met behulp van het retinal degeneration 10 (rd10) muismodel van RP onderzocht een groep Italiaanse onderzoekers onder leiding van Enrica Strettoi (van de “Italian National Research Council (CNR)) en Riccardo Ghidoni (Universiteit van Milaan) de rol van ceramide bij netvliesdegeneratie. Ceramide is een vetmolecule dat door cellen wordt gebruikt als een boodschapper-molecule dat een rol speelt bij apoptose. De onderzoeksgroep onderzocht de mogelijkheid dat fotoreceptor-celdood afgeremd of gestopt kan worden door in te grijpen in de ceramide signaalcascade van apoptose in levende cellen.
De experimenten leidden tot de vondst dat de concentratie van ceramide in het netvlies gestegen was om rd10 muizen, tijdens de periode van maximale fotoreceptor-celsterfte. Bovendien verminderde een éénmalige injectie van “myriocin” in het de ogen van deze muizen het ceramide-gehalte weer tot normale waarden en redde deze injectie de fotoreceptoren van celdood door apoptose. Myriocin is immers een sterke remmer van de enzymatische vorming van ceramide. Met behulp van oogdruppels met myriocin-bevattende “nanopartikels” kon langdurig worden behandeld, zonder dat herhaaldelijke injecties in het oog noodzakelijk waren. Een dergelijke behandeling met druppels verminderde retinale ceramide tot een niveau dat vergelijkbaar was met behandeling d.m.v. injecties. Dit wijst erop dat oogdruppels die nanopartikels met medicijnen bevatten effectief in het oog kunnen doordringen. Langdurige behandeling (meer dan 20 dagen) met deze myriocin-nanopartikels, leidden tot een betere fotoreceptor-overleving, betere fotoreceptor structuur, en leidde tot een betere reactie van de retina op licht, vergeleken met rd10 muizen die niet werden behandeld met dit middel.
Het met medicijnen beïnvloeden van de vorming van ceramide vertraagde dus de achteruitgang van RP in een muismodel. Deze therapeutische benadering zou dus ook een nieuwe behandelmogelijkheid kunnen zijn voor menselijke RP. De behandeling met oogdruppels die nanopartikels met medicijnen bevatten, zoals in deze studie, zouden een langdurige, niet-invasieve (d.w.z. geen injecties) behandeling van RP en andere netvliesziekten mogelijk kunnen maken.
De studie werd gepubliceerd in het bekende medische tijdschrift “PNAS”. Andere medewerkers aan de studie waren Claudia Gargini (Universiteit van Pisa) en Paolo Gasco van het biotechnologische bedrijf Nanovector, dat het gebruik van nanopartikels heeft gepatenteerd. Ook namen jonge onderzoekers deel aan de studie.
Het onderzoek werd mede gefinancieerd door British Retinitis Pigmentosa Society.